3 Ιουλίου – 2 Οκτωβρίου 2021
ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ: ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
Δήμας Ευθυβούλου
Το The Island Club παρουσιάζει την έκθεση Τα Πνεύματα του Δάσους: Μια Φωτογραφική Καινοτομία. Η έκθεση περιλαμβάνει τα αρχεία του Κύπριου φωτογράφου Δήμα Ευθυβούλου και την ψηφιακή ανασύνθεση της οπτικοακουστικής του παρουσίασης Spirits of the Jungle or Other Aspects of Reality (Τα Πνεύματα της Ζούγκλας ή Άλλες Πτυχές της Πραγματικότητας).
«Είμαι ένας ασήμαντος γέρος. Δεν έχω δικαίωμα να σας ζητώ χάρες. Όμως, σας παρακαλώ, ανοίξτε τα μάτια σας και δείτε κάτι παραπάνω από αυτό που είσαστε συνηθισμένοι να βλέπετε.»
Ο Δήμας Ευθυβούλου γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1924. Στα γεγονότα του 1974, δούλεψε ως φωτογράφος πολέμου. Ύστερα ταξίδεψε στον Αμαζόνιο του Περού, όπου έζησε και εργάστηκε για σχεδόν δέκα χρόνια. Κατά την εκεί διαμονή του, ενδιαφέρθηκε για τις θρησκευτικές πρακτικές του ντόπιου πληθυσμού, μαθητεύοντας κοντά σε σαμάνους και συμμετέχοντας σε τελετουργίες που βασίζονταν στη χρήση του ψυχοτροπικού ροφήματος αγιαχουάσκα. Οι εν λόγω εμπειρίες τον οδήγησαν σε αυτό που ονόμασε «υπερβατική φωτογραφική καινοτομία»: μια φωτογραφική μέθοδο ονόματι «sidesight» («πλευρική θέαση»), που, μέσω της αντανάκλασης και μιας μετατόπισης της προοπτικής κατά 90 μοίρες, αποσκοπούσε στη φωτογραφική αποτύπωση των «πνευμάτων της ζούγκλας». Μέσω αυτής της μεθόδου, ο Ευθυβούλου επεδίωκε να αποδείξει ότι ο φυσικός κόσμος διέπεται από πνευματικότητα, επαληθεύοντας τις ανιμιστικές πεποιθήσεις των σαμάνων και αναδεικνύοντας τη «μαγική ομορφιά και μυστικιστική ουσία» της φύσης.
Επιστρέφοντας από τον Αμαζόνιο, ο Ευθυβούλου εργάστηκε διεξοδικά για τη διάδοση του έργου και του μηνύματός του. Πέραν από τις φιλοσοφικές και πνευματικές του ανησυχίες, υποστήριξε σθεναρά την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και επεδίωξε συστηματικά να παρουσιάσει τον αρνητικό περιβαλλοντικό και πολιτιστικό αντίκτυπο της αποικιοκρατίας. Ο πυρήνας της καλλιτεχνικής του πρακτικής ήταν η οπτικοακουστική του παρουσίαση Spirits of the Jungle or Other Aspects of Reality, όπου προέβαλλλε διαφάνειες των φωτογραφιών του αναπαράγοντας ηχητικές ηχογραφήσεις του από τον Αμαζόνιο και δίνοντας μία διάλεξη για τη δουλειά του, τις εμπειρίες του με το σαμανισμό, την κλιματική αλλαγή και την αποικιοκρατία. Με την παρουσίαση αυτή περιόδευσε στη Βόρεια και Νότια Αμερική και στην Ευρώπη.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο, ο Ευθυβούλου συνέχισε να αναπτύσσει την δουλειά του μέσω ενός εντυπωσιακού φάσματος καλλιτεχνικών μέσων και τεχνολογικών πειραματισμών, συσσωρεύοντας ένα εκτενές αρχείο φωτογραφιών, βίντεο, κασετών, γραπτών, σχεδίων, ζωγραφικών πινάκων, υδατογραφιών και μιας γκάμας πειραματικού υλικού. Το 2000, προχώρησε στην αυτοέκδοση του βιβλίου του με τίτλο Spirits of the Rainforest – Aspects of the Hyper-Real (Τα Πνεύματα του Τροπικού Δάσους – Πτυχές του Υπερρεαλιστικού), το οποίο μεταφράστηκε στα γερμανικά και δημοσιεύτηκε από τον οίκο AT Verlag το 2004. Απεβίωσε το Δεκέμβριο του 2011.
Τα αρχεία του Δήμα Ευθυβούλου παραχωρήθηκαν στο The Island Club από τη σύζυγό του, Τετιάνα Ευθυβούλου, τον Απρίλιο του 2019. Έκτοτε έχουν οργανωθεί, ψηφιοποιηθεί και συντηρηθεί από την ομάδα του The Island Club, και θα είναι προσβάσιμα για το κοινό στο πλαίσιο της έκθεσης Τα Πνεύματα του Δάσους: Μια Φωτογραφική Καινοτομία. Η έκθεση θα ενεργοποιήσει και τους δύο χώρους του The Island Club: τα αρχεία θα είναι διαθέσιμα για θέαση και μελέτη στον καινούριο χώρο της Αγοράς Ανεξαρτησίας #18, ενώ η ψηφιακή αναπαράσταση της ιστορικής παρουσίασης Spirits of the Jungle or Other Aspects of Reality θα παίζει σε λούπα στο Στούντιο Χριστόδουλος Παναγιώτου στην Αγορά Ανεξαρτησίας #34.
Κείμενο: Αντρούλα Καφά
Υπεύθυνη πρότζεκτ και αρχείου: Αντρούλα Καφά
Επιμέλεια έκθεσης: Αντρούλα Καφά, Αριάδνη Διογένους
Έρευνα, οργάνωση και ψηφιοποίηση αρχείου: Αντρούλα Καφά, Αριάδνη Διογένους
Βοηθός έρευνας και υποδοχή κοινού: Κωνσταντίνος Αποστόλου
Θερμές ευχαριστίες στην Τετιάνα Ευθυβούλου για τη γενναιοδωρία και την εμπιστοσύνη της.
Ειδικές ευχαριστίες στον Γιάννη Παπαδάκη, κατόπιν εισήγησης του οποίου γνωρίσαμε το αρχείο του Δήμα, καθώς και στους Δημήτριο Μιχαηλίδη, Τάσο Στυλιανού, Petru Alexandru Florea, και Ντενίζ Αραούζου.